ANAYASA, YÖNETİM ŞEKLİ VE SİYASİ YAPI
T
ürkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan referandum ile gerçekleştirilen değişiklik neticesinde Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Temmuz 2018 tarihinde göreve başlamasıyla kuvvetlerin yumuşak ayrılığına dayanan parlamenter sistemden sert kuvvetler ayrılığını öngören “Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi”ne fiilen geçilmiştir. Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçilmesi ile parlamenter sistemde karşılaşılan karar alma süreçlerini ve dolayısıyla devlet sistemini yavaşlatan hususlar bertaraf edilerek devletin tüm fonksiyonlarının daha hızlı ve etkin biçimde yerine getirilmesi, yönetimde istikrar, sürat ve devamlılığın sağlanması amaçlanmıştır.
Parlamenter sistemde yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulunca birlikte kullanılmakta ancak yürütme organının sorumlu kanadını Bakanlar Kurulu oluşturmaktayken Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde yürütme organı olarak sadece Cumhurbaşkanı belirlenmiştir. Bununla birlikte yürütme görev ve yetkisi kapsamında ilgili mevzuatın verdiği yetkiyle bakanlar ve üst yöneticiler de görevleriyle ilgili gerekli kararları alarak uygulayabilmektedir. Yine “kurul kararı” biçiminde karar verme yetkisi olmasa da ülke gündemine göre rutin olarak istişari mahiyette “Cumhurbaşkanlığı Kabinesi” toplantıları yapılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı kabinesinde Cumhurbaşkanı tarafından atanan bir Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile Adalet Bakanı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Dışişleri Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Gençlik ve Spor Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, İçişleri Bakanı, Kültür ve Turizm Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Milli Savunma Bakanı, Sağlık Bakanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Bakanı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanı olmak üzere toplam 17 bakan yer almaktadır.
Parlamenter sistemde yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulunca birlikte kullanılmakta ancak yürütme organının sorumlu kanadını Bakanlar Kurulu oluşturmaktayken Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde yürütme organı olarak sadece Cumhurbaşkanı belirlenmiştir. Bununla birlikte yürütme görev ve yetkisi kapsamında ilgili mevzuatın verdiği yetkiyle bakanlar ve üst yöneticiler de görevleriyle ilgili gerekli kararları alarak uygulayabilmektedir. Yine “kurul kararı” biçiminde karar verme yetkisi olmasa da ülke gündemine göre rutin olarak istişari mahiyette “Cumhurbaşkanlığı Kabinesi” toplantıları yapılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı kabinesinde Cumhurbaşkanı tarafından atanan bir Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile Adalet Bakanı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı, Dışişleri Bakanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Gençlik ve Spor Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, İçişleri Bakanı, Kültür ve Turizm Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Milli Savunma Bakanı, Sağlık Bakanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Bakanı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanı olmak üzere toplam 17 bakan yer almaktadır.
Cumhurbaşkanı,
Cumhurbaşkanı Adaylığı ve Seçimi
Cumhurbaşkanı Adaylığı ve Seçimi
Cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi Anayasa’nın 101’inci maddesinde düzenlenmiş olup buna göre Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yüksek- öğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erer.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın 103’üncü maddesine göre TBMM önünde and içerek görevine başlar.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın 103’üncü maddesine göre TBMM önünde and içerek görevine başlar.
Cumhurbaşkanının Görev, Yetki ve Sorumluluğu
Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri Anayasa’nın 8’inci ve 104’üncü maddelerinde düzenlenmiştir.Anayasa’nın 8’inci maddesi uyarınca yürütme yetkisi ve görevi Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa’ya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Anayasa’nın 104’üncü maddesinde ise Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri şu şekilde belirtilmiştir:
Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
Cumhurbaşkanı, devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM’de açılış konuşmasını yapar.
Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
Kanunları yayımlar.
Yayımlanmasını uygun bulmadığı kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
Kanunların, TBMM iç tüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasa’ya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenler.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
Milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar.
Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
Millî güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
TBMM adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) Başkomutanlığını temsil eder.
TSK’nın kullanılmasına karar verir.
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Ancak Anayasa’nın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenemez. Anayasa’da münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda ve kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. TBMM’nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
Kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
Anayasa’da ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
Turizm Ülkesi Türkiye
Geleneksel Sanatlar