KÜLTÜREL YAŞAM
T
ürkiye’de matbaacılığın, Avrupa’da bulunuşundan kısa bir süre sonra başladığı ve Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yaşayan azınlıkların matbaalar kurduğu bilinmektedir. İlk matbaa 1494 yılında Yahudiler tarafından kurulmuş ve Tevrat tefsiri olduğu sanılan ilk kitap basılmıştır. İlk basılan eser “Lügat-i Vankuli” denilen Türkçe-Arapça bir sözlük olmuş ve bunu diğer eserler izlemiştir. 1727’de ilk Türk basımevinin kuruluşundan, 1928 yılında Latin harflerinin kabulüne kadar geçen sürede yalnızca 20 bin eser basılmış, sonraki 50 yılda ise bu sayı 200 bini aşmıştır. İlk özel basımevi ise 1840’ta yayınlanan “Ceride-i Havadis” gazetesinin basımevidir.
İlk Türk matbaasının kuruluşuna kadar olan dönemde kitaplar elle yazılmış ve çoğaltılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme döneminde (15.-17.yüzyıllar) bilim adamlarının özellikle başkent İstanbul ve önemli ilim merkezleri olan Bursa, Amasya ve Manisa gibi illerde toplanması, bu merkezlerde yazma eser üretimini artırmıştır. Türkiye geçmişten devraldığı bu eserlerle, dünyanın yazma eser bakımından en zengin ülkesidir ve hâlen 300 bin cilt yazma eser varlığına sahiptir. Dünyanın birçok ülkesindeki araştırmacılar bilimsel çalışmaları için bu eserlerden yararlanmaktadır.
İlk Türk matbaasının kuruluşuna kadar olan dönemde kitaplar elle yazılmış ve çoğaltılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme döneminde (15.-17.yüzyıllar) bilim adamlarının özellikle başkent İstanbul ve önemli ilim merkezleri olan Bursa, Amasya ve Manisa gibi illerde toplanması, bu merkezlerde yazma eser üretimini artırmıştır. Türkiye geçmişten devraldığı bu eserlerle, dünyanın yazma eser bakımından en zengin ülkesidir ve hâlen 300 bin cilt yazma eser varlığına sahiptir. Dünyanın birçok ülkesindeki araştırmacılar bilimsel çalışmaları için bu eserlerden yararlanmaktadır.
Osmanlıda Müslümanların ilk Matbaasının Kurucusu İbrahim Müteferrika'nın Baskı Makinası
Beyazıt Devlet Kütüphanesi
Yayımcılık sektörümüz tarafından üretilen kitap başlık sayısı 2021 yılı sonu itibariyle 87.231’e yükseldi. Yayımcılık sektörü üretilen toplam kitap adedini 2021 yılı sonunda 438.679.864’e taşıdı. Böylece tüm zamanların en yüksek üretim rakamına ulaşılmış oldu. 2020 yılında üretilen kitap adedinin 433.213.632 olduğu dikkate alındığında adetsel olarak 5.466.232 oransal olarak ise %1.26 büyüme gerçekleşmiştir. Yayıncılık dinamik yapısı ve dışa açılımdaki ciddi başarısı ile her geçen yıl daha da büyümekte ve altyapısını güçlendirmektedir. Uluslararası Yayıncılar Birliği ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütünün açıkladığı en güncel uluslararası istatistiklere göre ülkemiz ISBN tahsis edilen başlık sayısı bakımından dünyada 6'ncı, perakende pazar büyüklüğü bakımından ise 10'uncu sıradadır.
Eser türlerine göre en fazla bandrol satışı ise önceki yıllarda olduğu gibi yine eğitim kategorisindeki yayınlarda oldu. Eğitim alanında 234 milyon 204 bin 906, yetişkin kategorisinde 90 milyon 379 bin 535, çocuk-gençlik kategorisinde 43 milyon 973 bin 357, yetişkin kurgu kategorisinde 31 milyon 183 bin 411, inanç kategorisinde 27 milyon 909 bin 66, akademik alanda 6 milyon 220 bin 481, ithal yayın kategorisinde 4 milyon 808 bin 808, diğer alanlarda ise 300 adet bandrol tahsis edildi.
İlk kez yayınlanan kitap sayısı 60 bin 353, ikinci veya daha fazla basımı yapılan kitap sayısı 119 bin 542 oldu. Toplam yayın sayısı ise 179 bin 895'e ulaştı. Milli Eğitim Bakanlığınca ücretsiz dağıtılan kitap sayısı 199 milyon 312 bin 999 olurken, yayınların 111 milyon 706 bin 468'ini ilköğretim, 87 milyon 606 bin 531'ini ise ortaöğretim ders kitapları oluşturdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığından alınan bilgilere göre, yıl boyunca 637 milyon 992 bin 863 adet süreli olmayan yayın basıldı.
Dijital platformlardan indirilen kitaplar, bandrol alınması zorunlu olmayan kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen eserler, okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretime yönelik eğitim amaçlı, süreli olmayan yayınlarla kütüphanelerden alınan, şahıslar arasında değiş tokuşu yapılan kitaplar hariç, 2021'de kişi başına düşen fiziki kitap sayısı 7,6 oranı ile önceki yıla göre istikrarını korudu.
Eser türlerine göre en fazla bandrol satışı ise önceki yıllarda olduğu gibi yine eğitim kategorisindeki yayınlarda oldu. Eğitim alanında 234 milyon 204 bin 906, yetişkin kategorisinde 90 milyon 379 bin 535, çocuk-gençlik kategorisinde 43 milyon 973 bin 357, yetişkin kurgu kategorisinde 31 milyon 183 bin 411, inanç kategorisinde 27 milyon 909 bin 66, akademik alanda 6 milyon 220 bin 481, ithal yayın kategorisinde 4 milyon 808 bin 808, diğer alanlarda ise 300 adet bandrol tahsis edildi.
İlk kez yayınlanan kitap sayısı 60 bin 353, ikinci veya daha fazla basımı yapılan kitap sayısı 119 bin 542 oldu. Toplam yayın sayısı ise 179 bin 895'e ulaştı. Milli Eğitim Bakanlığınca ücretsiz dağıtılan kitap sayısı 199 milyon 312 bin 999 olurken, yayınların 111 milyon 706 bin 468'ini ilköğretim, 87 milyon 606 bin 531'ini ise ortaöğretim ders kitapları oluşturdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığından alınan bilgilere göre, yıl boyunca 637 milyon 992 bin 863 adet süreli olmayan yayın basıldı.
Dijital platformlardan indirilen kitaplar, bandrol alınması zorunlu olmayan kapak hariç toplam 48 sayfayı geçmeyen eserler, okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretime yönelik eğitim amaçlı, süreli olmayan yayınlarla kütüphanelerden alınan, şahıslar arasında değiş tokuşu yapılan kitaplar hariç, 2021'de kişi başına düşen fiziki kitap sayısı 7,6 oranı ile önceki yıla göre istikrarını korudu.
