EĞİTİM
T
ürkiye’de yükseköğretim sistemi, lise mezunu öğrencilerin yükseköğrenim düzeyinde eğitimlerine devam ederek mesleki ve akademik beceriler edinmelerine olanak sağlamaktadır. Yükseköğretim kurumlarında yürütülen ön lisans ve lisans programlarına Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından, yılda bir kez yapılan sınav sonuçlarına göre öğrenci alınmaktadır.
2021-2022 eğitim-öğretim yılı itibarıyla Türkiye’de 129’u devlet, 75’i vakıf üniversitesi ve 4’ü bağımsız vakıf meslek yüksek okulu olmak üzere toplam 208 yükseköğretim kurumu bulunmaktadır. 2021-2022 öğretim yılında, açıköğretim dahil olmak üzere, yükseköğretim gören toplam öğrenci sayısı 8.296.959, toplam öğretim elemanı sayısı ise 184.702’dir.
2021-2022 eğitim-öğretim yılı itibarıyla Türkiye’de 129’u devlet, 75’i vakıf üniversitesi ve 4’ü bağımsız vakıf meslek yüksek okulu olmak üzere toplam 208 yükseköğretim kurumu bulunmaktadır. 2021-2022 öğretim yılında, açıköğretim dahil olmak üzere, yükseköğretim gören toplam öğrenci sayısı 8.296.959, toplam öğretim elemanı sayısı ise 184.702’dir.
Yükseköğretim
Ortaöğretime dayalı ön lisans, lisans veya lisansüstü düzeyde eğitim-öğretim veren ve en üst seviyeli insan gücü ile bilimsel araştırma alanlarına yönelik eleman yetiştirmeyi amaçlayan eğitim sistemidir. Yükseköğretimde ön lisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim-öğretim yapılmaktadır.
Yükseköğretim Kurumları
Üniversiteler ile kendilerine bağlı fakülteler, yüksek-okullar, konservatuarlar, meslek yüksekokulları, enstitüler ve uygulama-araştırma merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksek okullarıdır.
Ön Lisans
Ortaöğretimden sonra ve en az dört yarıyıllık programı tamamlamanın akabinde verilen derecedir. Belirli mesleklere yönelik nitelikli insan gücü yetiştirmeyi amaçlayan, uzaktan eğitim seçeneklerinin de mevcut olduğu program türüdür.
Lisans
Ortaöğretimden sonra ve sekiz yarıyıllık eğitimi tamamladıktan sonra verilen derecedir. Diş hekimliği, veterinerlik ve eczacılık bölümleri için eğitim süreleri on yarıyıl iken, tıp için on iki yarıyıldır. Bu dört alanda kazanılan yeterlilikler yüksek lisans derecesine eş değerdir.
Lisansüstü
Yüksek lisansta, doktorada, sanatta yeterlilikte, tıpta, diş hekimliğinde, eczacılıkta ve veteriner hekimlikte uzmanlık eğitimlerini ve akademik araştırmalarını kapsar.
Usul ve esasları ile öğrenim sürelerine göre aşağıdaki kademelere ayrılır:
Usul ve esasları ile öğrenim sürelerine göre aşağıdaki kademelere ayrılır:
Yüksek Lisans
Lisans öğrenimini tamamladıktan sonra Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri dereceleri olarak verilen dört yarıyıllık programdır. Tezli ve tezsiz olmak üzere iki türdedir. Tezli yüksek lisans programları öğrencinin bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak bilgilere erişme, bilgileri derleme, yorumlama ve değerlendirme yeteneğini kazanmasına odaklanırken, tezsiz yüksek lisans programları öğrenciye mesleki konularda bilgi kazandırarak mevcut bilginin uygulamada daha etkili kullanmasına ağırlık verir. Tezli program toplamda en az 120 kredilik müfredatın ve akabinde bir tezin sunulmasıyla tamamlanırken, tezsiz programlar ise 90 kredilik müfredatın ve bir dönem projesiyle tamamlanır.
Doktora
Lisans veya yüksek lisans derecelerini tamamladıktan sonra verilen, öğrenciye bağımsız araştırma yapma, bilimsel problemler ile verileri geniş ve derin bir bakış açısı ile irdeleyerek yorum yapma, analiz etme ve yeni sentezlere ulaştırmak için gerekli becerileri kazandırmayı amaçlayan bir yükseköğretim programıdır. Genellikle sekiz yarıyıldan oluşur. Doktora derecesini almak için, toplamda 180-240 kredilik müfredatın tamamlanmasından sonra, öğrencinin yeterlilik sınavını geçmesi ve ardından da tez komitesine tezini sözlü olarak savunması gerekmektedir.
Sanatta Yeterlik
Lisans veya yüksek lisans derecesinin tamamlanmasından sonra, özgün bir sanat eserinin ortaya konması ile müzik ve sahne sanatlarında üstün bir uygulamayı ve yaratıcılığı artırmayı amaçlayan doktora eş değeri bir yükseköğretim derecesidir.
Uzmanlık Programları
(Tıpta, Diş Hekimliğinde, Eczacılıkta ve Veteriner Hekimlikte Uzmanlık)
(Tıpta, Diş Hekimliğinde, Eczacılıkta ve Veteriner Hekimlikte Uzmanlık)
İlgili kurum tarafından düzenlenen, esaslara göre yürütülen ve ilgili alanlarda özel yetenek ve yetki sağlamayı amaçlayan doktoraya eş değer bir yüksek öğretim derecesidir.
Yükseköğretim Kurumları ve Akademik Birimler
Üniversite
Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim - öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan; fakülte, enstitü, yüksek okul ve benzeri kuruluş ve birimlerden oluşan bir yükseköğretim kurumudur.
Fakülte
Yüksek düzeyde eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayın yapan; kendisine birimler bağlanabilen bir yükseköğretim kurumudur.
Enstitü
Üniversitelerde ve fakültelerde birden fazla benzer ve ilgili bilim dallarında lisansüstü, eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve uygulama yapan bir yükseköğretim kurumudur. Enstitüler; yüksek lisans, doktora ve sanatta yeterlik dereceleri sağlamaktadır.
Yüksekokul
Belirli bir mesleğe yönelik eğitim öğretime ağırlık veren bir yükseköğretim kurumudur.
Konservatuvar
Müzik ve sahne sanatlarında sanatçı yetiştiren bir yükseköğretim kurumudur.
Turizm Ülkesi Türkiye
Geleneksel Sanatlar
Tiyatro
Türk Mutfağında
Öne Çıkan Lezzetler
Öne Çıkan Lezzetler
Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yükseköğretim kurumlarında eğitim öğretimin desteklenmesi amacıyla çeşitli alanların uygulama ihtiyacı ve bazı meslek dallarının hazırlık ve destek faaliyetleri için eğitim - öğretim, uygulama ve araştırmaların sürdürüldüğü bir yükseköğretim kurumudur.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
Yükseköğretim Kurulu (YÖK), 6 Kasım 1981 tarihli 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’yla kurulmuştur. Bu kanun ile yükseköğretimde akademik, kurumsal ve idari yönden yeniden yapılanma sürecine girilmiştir ve ülkemizdeki tüm yükseköğretim kurumları YÖK çatısı altında toplanmıştır. Akademiler üniversitelere, eğitim enstitüleri eğitim fakültelerine dönüştürülmüş ve konservatuarlar ile meslek yüksekokulları üniversitelere bağlanmıştır. Anayasa’nın 130. ve 131. maddeleriyle yükseköğretim kurumlarına ilişkin görev ve yetkiler, kamu tüzel kişiliğe sahip YÖK’e devredilmiştir. YÖK, esas olarak, yükseköğretimde stratejik planlamalardan, üniversiteler arası eşgüdümden sorumlu olan, planlama ve uzlaşma noktasında yükseköğretim kurumlarından sorumlu bir kuruluş olarak faaliyet göstermektedir.
Yükseköğretim Kanunu’na göre YÖK’ün amacı, yükseköğretim sistemi ile ilgili amaç ve ilkelerin belirlenmesi, yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim-öğretim, araştırma, yayın, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir. YÖK, yükseköğretim kurumlarının kurulması, geliştirilmesi, ihtiyaç duyulan öğretim elemanlarının yurt içi ve yurt dışında yetiştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planlar hazırlamakta, bu uygulamaları takip etmekte, yükseköğretim kurumları arasındaki iş birliği ve koordinasyonu sağlamaktadır.
YÖK, tüm yüksek öğretimi düzenleyen ve yüksek öğretim kurumlarının faaliyetlerine yön veren kanunla, kendisine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip bir kuruluştur. Cumhurbaşkanı tarafından atanan on dört, Üniversitelerarası Kurul tarafından seçilen ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan yedi üye olmak üzere toplam 21 üyeden oluşur.
Cumhurbaşkanı, Kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle bir Başkan seçer. Kanun ve yönetmelik hükümleriyle Yükseköğretim Genel Kurulu ve Yürütme Kurulu kararlarının uygulanmasından sorumlu olan Başkan, Kurulu temsil eder, seçimi Kurula verilen akademik personelin ve diğer kişilerin atamalarını yapar. Yürütme Kurulu Başkan dahil dokuz kişiden oluşur. Yürütme Kuruluna katılacak olan ve Genel Kurul üyeleri arasından seçilecek iki başkan vekilinden biri Kurul Başkanınca; diğeri ise Genel Kurul tarafından seçilir. Başkan, Yükseköğretim Genel Kurulu ile Yürütme Kuruluna başkanlık eder.
Yükseköğretim Kanunu’na göre YÖK’ün amacı, yükseköğretim sistemi ile ilgili amaç ve ilkelerin belirlenmesi, yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim-öğretim, araştırma, yayın, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir. YÖK, yükseköğretim kurumlarının kurulması, geliştirilmesi, ihtiyaç duyulan öğretim elemanlarının yurt içi ve yurt dışında yetiştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planlar hazırlamakta, bu uygulamaları takip etmekte, yükseköğretim kurumları arasındaki iş birliği ve koordinasyonu sağlamaktadır.
YÖK, tüm yüksek öğretimi düzenleyen ve yüksek öğretim kurumlarının faaliyetlerine yön veren kanunla, kendisine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip bir kuruluştur. Cumhurbaşkanı tarafından atanan on dört, Üniversitelerarası Kurul tarafından seçilen ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan yedi üye olmak üzere toplam 21 üyeden oluşur.
Cumhurbaşkanı, Kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle bir Başkan seçer. Kanun ve yönetmelik hükümleriyle Yükseköğretim Genel Kurulu ve Yürütme Kurulu kararlarının uygulanmasından sorumlu olan Başkan, Kurulu temsil eder, seçimi Kurula verilen akademik personelin ve diğer kişilerin atamalarını yapar. Yürütme Kurulu Başkan dahil dokuz kişiden oluşur. Yürütme Kuruluna katılacak olan ve Genel Kurul üyeleri arasından seçilecek iki başkan vekilinden biri Kurul Başkanınca; diğeri ise Genel Kurul tarafından seçilir. Başkan, Yükseköğretim Genel Kurulu ile Yürütme Kuruluna başkanlık eder.
Yükseköğretim Kurulu
Tarafından Yürütülen
Bazı Güncel Programlar
ve Projeler
Tarafından Yürütülen
Bazı Güncel Programlar
ve Projeler
YÖK Destek Bursu (Lisans)
Yabancı Dilde Bilimsel Metin Yazma Programı
YÖK tarafından, ülkenin ekonomik ve sosyal gelişimi ile refahı için önemli olan alanlara öncelik tanımak suretiyle belirlenen devlet üniversitelerindeki lisans programlarına ilk üç sırada yerleşen ve kayıt yaptıran öğrencilere 2016-2017 eğitim öğretim yılından beri destek bursu verilmektedir.
100/200 YÖK Doktora BursuÖncelikli alanlarda doktoralı insan kaynağına olan ihtiyacın karşılanması amacıyla YÖK 100/2000 Doktora Burs Programı 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar dönemi itibarı ile başlatılmıştır. Program kapsamında her çağrı döneminde Başkanlığımız tarafından belirlenen/revize edilen 100 öncelikli tematik alanda, devlet üniversitelerindeki doktora programlarında öğrenim gören öğrenciler desteklenmektedir.
Yabancı Uyruklu Öğrencilere Verilen BurslarYÖK’ün iş birliği ve/veya mutabakat zaptı imzaladığı ülkeler öncelikli olmak üzere, YÖK tarafından belirlenecek yurt dışındaki ülke ve yükseköğretim kurumlarında Türk Dili ve Edebiyatı, Türkoloji ve Türk Dili programlarında öğrenim gören ve bulunduğu ülkenin vatandaşı olan lisans öğrencilerine yönelik bir burs programıdır.
YÖK Türkoloji BursuYÖK tarafından, ülkenin ekonomik ve sosyal gelişimi ile refahı için önemli olan alanlara öncelik tanımak suretiyle belirlenen devlet üniversitelerindeki lisans programlarına ilk üç sırada yerleşen ve kayıt yaptıran öğrencilere 2016-2017 eğitim öğretim yılından beri destek bursu verilmektedir.
Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma ProgramıBu program kapsamında ilk olarak, 2006 ve sonrasında kurulmuş olan üniversitelerin, bulundukları ilde/bölgede yürütecekleri faaliyetler ile bölgesel kalkınmada aktif rol oynamalarını amaçlayan Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Programı başlatılmıştır. Misyon farklılaşması ve ihtisaslaşma çalışmalarının ikinci adımı olan Araştırma Üniversiteleri Programında ise, köklü üniversitelerin araştırma odağında misyonlarının farklılaştırılmasıyla küresel anlamda daha rekabetçi bir yapı kazanmaları amaçlanmıştır.
Engelsiz Üniversite ÖdülleriYükseköğretim Kurulu Başkanlığı olarak engellilerin sağlık ve bakımdan kaynaklanan sorunlarının yanında, eğitim, sosyal ve kültürel sorunlarının çözümü için teşvik edici çalışmalar ve projeler kapsamında, 2018 yılında ilki verilen Engelsiz Üniversite Ödülleri, üniversitelerimizi fiziksel mekânlarda, eğitimde ve sosyokültürel faaliyetlerde erişilebilir kılmak için özendirici, teşvik edici olmuş ve pek çok üniversitemiz bu konuda komisyonlar oluşturarak çalışmalarına hız kazandırmıştır.
Üstün Başarı ÖdülleriYükseköğretimin misyonuna uygun, özgün, yenilikçi ve üstün nitelikli her türlü bilimsel araştırma ve çalışmalar ile gerçekleştirilen bilimsel etkinlikler, desteklenen ve/veya yürütülen bilimsel araştırma-geliştirme projeleriyle ilgili çalışma ve uygulamaları teşvik etmek üzere, YÖK tarafından Bireysel, Kurumsal ve Özel Alan olmak üzere YÖK Üstün Başarı Ödülleri verilmektedir.
Doktoralı Genç Araştırmacılar için Yabancı Dilde Bilimsel Metin Yazma Programı
Bu programla genç bilim insanlarının uluslararası dergilerde yabancı dilde yayın yapma becerilerini geliştirmek ve Türkiye’de yapılan bilimsel araştırmalarını uluslararası düzeyde daha görünür kılmak için öğretim elemanlarımızın yabancı dilde akademik yazma becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Yükseköğretimde Büyük Veri ProjesiUlusal ve uluslararası düzeyde Türk Yükseköğretimine önemli ivmeler kazandırması hedefiyle 2022 yılının Mayıs ayında Büyük Veri Projesi başlatılmıştır. İTÜ, ODTÜ, Atatürk Üniversitesi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi ve Trabzon Üniversitesi olmak üzere toplam 8 üniversitenin pilot üniversite olarak belirlendiği projede Türkiye’de uygulamaya konulan Dijital Dönüşüm Projesi’nin ileri aşamalarının üniversitelerde uygulanması amaçlanmaktadır.
Akademik Hareketlilik ProjesiYükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından; öncelikle 2006 yılından sonra kurulan üniversitelerde öğretim üyesi desteği sağlamak, üniversiteler arasında öğretim elemanı hareketliliğini artırmak ve öğrencileri favrklı üniversitelerden öğretim üyeleriyle buluşturmak amacıyla geliştirilmiştir.
