KÜLTÜREL YAŞAM
G
üzel sanatlar alanında ülkemizin sahip olduğu zengin kültürel miras Ankara, İzmir ve Erzurum’da bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı resim ve heykel müzeleri ve 35 sanat galerisi vasıtasıyla korunmakta ve eserlerin sanatseverlerle buluşması sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra görsel sanatların halk nezdinde yaygınlaştırılması ve bu alanda eser veren sanatçıların desteklenmesi amacıyla ödüllü yarışmalar düzenlenmektedir.
Görsel Sanatlar Tarihçesi
Güzel Sanatlar Eğitimi
Güzel sanatlar eğitimi veren ve 1882 yılında Osman Hamdi Bey tarafından kurulan Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlî'si; 1928’de Güzel Sanatlar Akademisi, 1964’te Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, 1983’te Mimar Sinan Üniversitesi ve 2003’te Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adını almıştır.
Resim
Türkiye’de 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yaygınlık kazanmaya başlayan resim sanatı, “Foto Yorumcuları” olarak bilinen asker ressamların öncülüğünde gelişmiş, Batılı resim tekniğini son derece iyi kavramış olan Osman Hamdi Bey ise bu sanata farklı bir bakış açısı getirmiştir. 1910’larda sanat eğitimi için Avrupa’ya giden İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Namık İsmail, Avni Lifij ve Feyhaman Duran gibi ressamlar, izlenimcilik akımının ilkelerini veya sembolist yorumları Türk resmine kazandırmışlardır. “1914 Kuşağı” olarak anılan bu sanatçılar, Güzel Sanatlar Akademisinin öğretim üyeleri olarak, “Cumhuriyet Dönemi”nin ressamlarını da yetiştirmişlerdir. Bu sanatçılar, akademideki yabancı etkinliğini kırarak Türk sanatçıların önünü açmışlardır. Türk resmine modern yorumları kazandıran ilk ressamlar olan ve “Müstakiller” adıyla anılan Ali Avni Çelebi ve Zeki Kocamemi, Hoffman Okulu’nun etkileri ile izlenimciliğin etkisini kaybetmesinden sonra dışavurumcu ve yapısalcı resim anlayışını arkadaşları Şeref Akdik, Mahmut Cüda, Hale Asaf, Muhittin Sebati, Refik Epikman, Cevat Dereli ve heykeltıraş Ratip Aşir Acudoğlu ile paylaşmışlardır. Bu atılımı yeni ufuklara taşıyan Zeki Faik İzer, Nurullah Berk, Elif Naci, Cemal Tollu, Abidin Dino, Sabri Berkel ve heykeltıraş Zühtü Müridoğlu “D Grubu” adı altında birleşerek kübizm kaynaklı analitik çözümlemeler ile soyutlamalara yönelmişlerdir.
Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü başkanlığına 1937’de Fransız ressam ve gravür sanatçısı Leopold Levy getirilmiştir. Levy, akademi kadrolarını D Grubu ressamları ile birlikte yeni bir sisteme sokmuştur. Öğrencileri tarafından kurulan “Yeniler Grubu” sanatçılarından Turgut Atalay ve Mümtaz Yener sosyal gerçeklere yönelirken, Nuri İyem soyuttan yola çıkarak Anadolu kadınının, gecekonduların, grevlerin ve göçlerin ressamı olmuştur.
“Yeniler”in oluşturduğu non-figüratif resim, 1950’lerde Mübin Orhon, Fahrünnisa Zeyd, Nejat Devrim, Lütfü Günay, Devrim Erbil, Özdemir Altan, Adnan Turani, Güngör Taner ve Mustafa Ata gibi ressamlar tarafından geliştirilirken; sosyal gerçekçi resim, Duran Karaca’nın Çukurova görünümlerinde, Cihat Aral’ın tuvallerinde ve Neşet Günal, Neşe Erdok atölyesinde yetişen sanatçılar arasında yaygınlaşmıştır.
1950’lerde Bedri Rahmi Eyüboğlu ve atölyesinde yetişen sanatçıların birleştiği “Onlar Grubu” ise geleneksel kaynakları, minyatür, hat, kilim, halı ve mozaiklerin esinlerini çağdaş yorumlarla birleştirmiştir. Mehmet Pesen ve Nedim Günsür geleneklere yönelirken; Orhan Peker, Leyla Gamsız, Turan Erol renk ve leke soyutlamalarının anlatım gücünü resimlerine katmıştır. Resim sanatının 1980 ve 1990’larda önemli bir atılım geçirmesiyle “fantastik gerçekçilik” başta olmak üzere tuval resminde değişimler gerçekleşmiş; Fikret Mualla, Avni Arbaş, Burhan Uygur, Ergin İnan, Erol Akyavaş, Burhan Doğançay, Utku Varlık gibi sanatçılar uluslararası başarılar elde etmişlerdir.
Gökhan Anlağan, Hüsamettin Koçan, Mehmet Gün, Mahir Güven, Alp Tamer Ulukılıç, İsmet Doğan, Mehmet Uygun, Altan Çelem, Selda Asal ve Serhat Kiraz gibi sanatçılar ise tuval resimleri ya da kavramsal uygulamalarla Türk sanatına yeni boyutlar kazandırmışlardır. Öncü ve deneysel çalışmalar, ilki 1977’de düzenlenen İstanbul Sanat Bayramı çerçevesinde yer alan “Yeni Eğilimler” sergileriyle desteklenmiştir. 1980 sonrasından bugüne kavramsal sanat çalışmaları da yaygınlaşmıştır. Zahit Büyükişleyen, İsmet Doğan, Serhat Kiraz, Zafer Gençaydın, Şenol Yokozlu, Bedri Baykam, Tomur Atagök, Habip Aydoğdu, Vural Yurdakul, Mustafa Ata, Güngör Taner ünlü ressamlardan bazılarıdır.
Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü başkanlığına 1937’de Fransız ressam ve gravür sanatçısı Leopold Levy getirilmiştir. Levy, akademi kadrolarını D Grubu ressamları ile birlikte yeni bir sisteme sokmuştur. Öğrencileri tarafından kurulan “Yeniler Grubu” sanatçılarından Turgut Atalay ve Mümtaz Yener sosyal gerçeklere yönelirken, Nuri İyem soyuttan yola çıkarak Anadolu kadınının, gecekonduların, grevlerin ve göçlerin ressamı olmuştur.
“Yeniler”in oluşturduğu non-figüratif resim, 1950’lerde Mübin Orhon, Fahrünnisa Zeyd, Nejat Devrim, Lütfü Günay, Devrim Erbil, Özdemir Altan, Adnan Turani, Güngör Taner ve Mustafa Ata gibi ressamlar tarafından geliştirilirken; sosyal gerçekçi resim, Duran Karaca’nın Çukurova görünümlerinde, Cihat Aral’ın tuvallerinde ve Neşet Günal, Neşe Erdok atölyesinde yetişen sanatçılar arasında yaygınlaşmıştır.
1950’lerde Bedri Rahmi Eyüboğlu ve atölyesinde yetişen sanatçıların birleştiği “Onlar Grubu” ise geleneksel kaynakları, minyatür, hat, kilim, halı ve mozaiklerin esinlerini çağdaş yorumlarla birleştirmiştir. Mehmet Pesen ve Nedim Günsür geleneklere yönelirken; Orhan Peker, Leyla Gamsız, Turan Erol renk ve leke soyutlamalarının anlatım gücünü resimlerine katmıştır. Resim sanatının 1980 ve 1990’larda önemli bir atılım geçirmesiyle “fantastik gerçekçilik” başta olmak üzere tuval resminde değişimler gerçekleşmiş; Fikret Mualla, Avni Arbaş, Burhan Uygur, Ergin İnan, Erol Akyavaş, Burhan Doğançay, Utku Varlık gibi sanatçılar uluslararası başarılar elde etmişlerdir.
Gökhan Anlağan, Hüsamettin Koçan, Mehmet Gün, Mahir Güven, Alp Tamer Ulukılıç, İsmet Doğan, Mehmet Uygun, Altan Çelem, Selda Asal ve Serhat Kiraz gibi sanatçılar ise tuval resimleri ya da kavramsal uygulamalarla Türk sanatına yeni boyutlar kazandırmışlardır. Öncü ve deneysel çalışmalar, ilki 1977’de düzenlenen İstanbul Sanat Bayramı çerçevesinde yer alan “Yeni Eğilimler” sergileriyle desteklenmiştir. 1980 sonrasından bugüne kavramsal sanat çalışmaları da yaygınlaşmıştır. Zahit Büyükişleyen, İsmet Doğan, Serhat Kiraz, Zafer Gençaydın, Şenol Yokozlu, Bedri Baykam, Tomur Atagök, Habip Aydoğdu, Vural Yurdakul, Mustafa Ata, Güngör Taner ünlü ressamlardan bazılarıdır.